MBI BUXHETIN E MINISTRISE TURIZMIT DHE MJEDISIT.
- Per fushen e Administrimit te Pyjeve.
Ne relacionin e Projekt Buxhetit (TURIZMI DHE MJEDISI) jepen prioritet e programit per administrimin e pyjeve ZM.
Hatimi i nje projektbuxheti duhet adresoje sfidat me te cilat perballet Shqiperia sot. Ai duhet te synoj te beje një shpërndarje më të mirë të mirëqenies për qytetarët, duke synuar të forcojë kërkesën e brendshme, të krijojë punësim cilësor me paga më të mira si dhe krijon premisat për një të ardhme më të mirë dhe të sigurt.
Buxheti i MTM duhet te siguroje zhvillimin e qendrueshem dhe shume funksional te burimeve natyrore p/k, duke permbushur funksionin ekonomik, ekologjik dhe publik, te siguroje mbrojtjen e mjedisit dhe biodivetsitetit, mbeshtetje per zhvillimin e nje turizmi elitare.
A i permbush p/buxheti i MTM keto?
MTM ka hartuar p/b per 5 fusha programi.
Per cdo fushe sipas prioriteteve.
Prioritetet per periudhen 2024 – 2026 jane:
- Kthimi i trendit pozitiv ne Pyje duke synuar rritjen e volumit te pergjithshem te fondit pyjor ne 11 miljon m3 ose rreth 20% me shume te volumit te pergjithshem aktual.
- Perdorimin e burimeve pyjore ne menyre te qendrueshme duke i kthyer elementet qendror ne vleren e paketes turistike ne bregdet, ne mal, historik e kulturor.
- Rritja e siperfaqes se zonave te mbrojtura ne 24 % deri ne fund te vitit 2026.
Buxheti i Ministrise Turizmit dhe Mjedisit me te cilen do te arrihen keto prioritete eshte planifikuar sa vijon: Buxheti sipas programeve.
Emertimi i Institucionit / Programit | Totali i Shp. Korrente | Shpenzimet Kapitale | Totali i Shpenzimeve Buxhetore | ||
Financim i Brendshem | Financimi i Huaj | Totali i Shp. Kapitale | |||
Ministria e Turizmit dhe Mjedisit | 2,072,260 | 860,847 | 590,000 | 1,450,847 | 3,523,107 |
Planifikimi, Menaxhimi dhe Administrimi | 249,950 | 3,000 | 0 | 3,000 | 252,950 |
Programe per mbrojtjen e Mjedisit | 499,110 | 90,000 | 390,000 | 480,000 | 979,110 |
Administrimi i Pyjeve | 448,800 | 418,760 | 0 | 418,760 | 867,560 |
Zhvillimi i Turizmit | 834,400 | 19,340 | 0 | 19,340 | 853,740 |
Menaxhimi i Mbetjeve Urbane | 40,000 | 329,747 | 200,000 | 529,747 | 569,747 |
Dif 2024 – EN 2023
341,760 | 156,747 | 103,000 | 259,747 | 601,507 |
42,360 | 0 | 0 | 0 | 42,360 |
38,210 | -38,000 | 10,000 | -28,000 | 10,210 |
51,350 | 260,160 | 0 | 260,160 | 311,510 |
369,840 | -395,160 | -10,000 | -405,160 | -35,320 |
-160,000 | 329,747 | 103,000 | 432,747 | 272,747 |
Investimet Publike 2024 Financim i Brendeshem.
Emërtimi institucionit | Emërtimi i Projektit | Parashikimi 2024 |
Administrimi i Pyjeve | 418,760 | |
Aparati i Ministrise se MTM | Zbatim Projekti “Ngritja e Infrastuktures Turistike me theks tek ajo Ujore Eko-Park Ulza” | 200,600 |
Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura | Zbatim Projekti “Shtigjet ne rrjetin e Zonave te Mbrojtura” | 30,000 |
Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura | Objekte pyllëzimi me fidane pyjore | 170,160 |
Agjencia Kombëtare e Zonave të Mbrojtura | Faza e dytë e hartimit të projektit “Qendra Multifunksionale dhe Stacionet e informimit në Parkun Kombëtar Lumi Vjosa | 18,000 |
Ne lidhje me prioritetin 1 theksojme se kjo eshte pa mundur te arrihet pse:
Siperfaqja me pyje ne nivel kombetar (sipas IKPK_2021), eshte 1 197 000 ha, me nje volum total prej 57.7 miljon m3. Ndersa rritja vjetore totale e pyjeve ne shkalle kombetare, eshte 1.36 miljon m3 ne vit. (qe i korespondon nje rritje mesatare prej 1.136 m3/ha vit).
Neqoftese bejme nje bilanc midis rritjes vjetore te pyjeve, te vleresuar nga IKPK 2021 dhe sasise vjetore prej 2.48 miljon m3/vit te materialit drusor qe nevojitet per dru zjarri (zonat rurale, institucionet etj), sipas FAO-s (2017), rezulton se nevojat per dru zjarri ne shkalle kombetare, jane 1.82 here me te larta sesa rritja vjetore e pyjeve. Me keto shifra ne menyre qe te kemi nje akumulim te volumit ne kembe te materiali drusore duhet qe cdo vit te vilet nje sasi materiali drusor me e vogel se rritja vjetore ne volum, ne nuvelin 80 – 85%.
Qe te arrihet volume prej 11 miljon m3 per tre vite (2024 – 2026), jo vetem qe nuk duhet te presim fare asnje m3 cdo vit, ku per 3 vite do te rritet volumi ne + 4 080 000 m3, pjesa tjeter qe nevojitet prej 6 920 000 m3, duhet te ripyllezojme nje siperfaqe prej 2ml/ ha. (Mos prerja kerkon burime alternative energjie)
Me buxhetin prej 170.160 miljon leke investime, mund te pyllezohen rreth 240 – 260 ha me pyje, por prioriteti nuk arrihet.
Ne lidhje me prioriten 2.
Burimet pyjore/kullosore jane nje game e madhe dhe te riperteritshme. Ku ne keto burime perfshihen prodhimet e dyta pyjore, bimet mjeksore eterovajore spontane, perdorimin e territorit per veprimtari shlodhese argetuese (rekreacion), perdorimin per veprimtari te ndryshme ekonomike etj. Te gjitha keto sigurojne punesim dhe te ardhura, duhen mbeshtetur me buxhet qe te zhvillohen. Buxhet zero.
Kullotat. (As nuk permenden fare ne prioritetet e qeverise).
Mbulojne nje siperfaqe totale prej 506 288 ha (sipas IKPK_ 2021). Me nje kapacitet kullosore afersisht 2 miljon koke bageti. Nevoja per investime jane te madha si ne infrastrukture (rruge, lera, korita, cezma) ashtu dhe ne pajisje per blektoret, per vatha, stane mjete per grumbullimin dhe transport qumshti. Sherbimin veterinar, subvencionim per krer etj. Mos mbeshtetja me finacim ka sjell uljen drastike te krereve.
Ne lidhje me prioritetin 3.
Rritja e siperfaqes se zonave te mbrojtura ne 24 % deri ne fund te vitit 2026. Qeveria me Vendimet nr. 59 dhe 60 date 26.01.2022, si dhe vendimin nr. 694, date 26.10.2022 ka hequr nga Statusi ZM siperfaqe prej 13 761.69 ha, siperfaqe kjo ne zonat me vlera te larta per biodiversitetin jo vetem ne nivel kombetare por dhe nderkombetare.
Per keto ndryshime jane shkelur aktet normative, konventa dhe direktivat BE dhe me gjere per ndryshimin e statusit te siperfaqeve te ketyre zonave.
Buxheti i Investimeve per ZM gjate vitit 2024 pa fondin e pyllezimeve eshte 248,600 miljon leke.
Ne kete tabele pasqyrojme ndryshimet ne siperfaqe sipas Zonave te Mbrojtura me VKM duke u hequr statusin si ZM,
NDRYSHIMI I SIPERFAQES DHE KATEGORISE NE DISA ZONA TE MBROJTURA | ||||||
Nr. | Emërtimi i ZM | Ishte | Mbetur | Siperfaqja e hequr nga ZM ha | ||
sip.ha | Kateg | sip. mbetur | kat | |||
1 | Ek.Nat. “Pishë Poro–Nartë” RNM (PM) | 21238 | IV | 16124.61 | V | 5551.7 |
2 | Ek.Nat. Butrint PK | 9424.4 | II | 8622.2 | 802.2 | |
3 | Mali i Dajtit PK | 29384.18 | II | 28561.85 | 822.33 | |
4 | Lurë_Mali i Dejës PK | 20242.78 | II | 19288.88 | 953.9 | |
5 | Ek.Nat. Prespa | 27750 | II | 27613.05 | 136.95 | |
6 | Ek.Nat. Korab_Koritnik PN | 55550.2 | IV | 53850 | IV | 1700.2 |
7 | Ek.Nat. Liqeni i Ulzës | 4206 | IV/1 | 4205.15 | IV | 0.85 |
8 | Ek.Nat. Balloll RNM | 330 | IV | 323.3 | IV | 6.7 |
9 | Ek.Nat. “Kune–Vain–Tale dhe Patok – Fushëkuqe – Ishëm” RNM | 9393.91 | IV | 8092.3 | IV | 1301.61 |
10 | Ek. Nat /ligatinor “Liqeni i Shkodrës” RNM | 26535 | IV | 24049.75 | IV | 2485.25 |
Shuma | 204054.47 | 190731.09 | 13 761.69 |
EK- Nat _ekosistem natyror
Konkluzioni:
- Ky buxhet eshte nje buxhet mjeran i ngjan nje buxheti ndermarrjeje socialiste ne likujdim, se vetem fond pagash ka planifikuar.
- Nuk permbush asnje prioritet me fondet e investimeve te planifikuara.
- Mungojne investimet per kullotat.
- Mungojne investime per menaxhimin e prodhimeve te dyta pyjore dhe bimet mjekesore eterovajore spontane, nxitjen e inisiativave per punesim.
- Mungojne investime aq te domosdoshme, per parandalimin e erozionit, detar, lumor, brigjeve dhe shpateve duke shkatuar permbytjet e tokave, rezurvareve, zonave urbane dhe infrastruktures, te shkatuar nga fatkeqesite natyrore.
- Mungojne prioritet per mbrojtjen e mjedist dhe menaxhimin e mbetjeve.
Mos hartimi i nje buxheti qe te permbushe nevojat emergjente ne Administrimin e Pyjeve, Kullotave dhe Zonave te Mbrojtura, Mbrojtja e mjedisit, vjen si rezultat i mungeses se politikave, strategjive, projekteve konkrete, si dhe mungesa e organizimit te strukturave me eksperte pyjor (inxhinier pyjesh) ne te gjitha nivelet nga Ministria, AKZM, AKP dhe ne 61 Bashki.
Partneritetit Publik Privat.
Buxheti per PPP jane ne interest e klienteve te qeverise. Tabela e buxhetit per PPP.
LISTA E PROJEKTEVE KONCESIONARE/PPP – VITI 2024 | |||
MTM | |||
Kategoria | Lloji | Objekti i Kontratës | Vlera e kontratës (ne lekë) |
Sektori i Mjedisit | Kontrate Sherbimesh | Menaxhimi dhe zhvillimi teknologjik i prodhimit të fidanëve pyjor/arror në Fidanishten Shtetërore të Cërrikut, Elbasan | 49,660,000 |
Kontrate Sherbimesh Total | 49,660,000 | ||
Për ndërtimin e landfillit inceneratorit dhe rehabilitimin e venddepozimeve ekzistuese Tiranë dhe prodhimin e energjisë elektrike | 18,374,766,200 | ||
Ndertim, Operim, Transferim Total | 18,374,766,200 | ||
Shfrytezim | Shfrytezimi i Burimit ujor “Sasaj, Bunec”, Sarandë | 503,712,646 | |
Shfrytezim Total | 503,712,646 | ||
Sektori i Mjedisit Total | 18,928,138,446 |
Sqarim:
Fidanishtja ne Cerrik per prodhimin e fidanave pyjor, eshte ndertuar me nje teknologji bashkohore ne vitin 2012 – 2013 nga nje grant dhane nga vete TIKA me marreveshje te Ministrise se Mjedisit. (TIKA e ka Financuar dhe ndertuar).
Ne vitin 2015 MTM e ka privatizuar duke ja dhane Shoqerise “Almex Wood” shpk pa gare dhe pa konkurrent.
Sot MTM jep fonde PPP per “Menaxhimi dhe zhvillimi teknologjik i prodhimit të fidanëve pyjor/arror në Fidanishten Shtetërore të Cërrikut, Elbasan”. 49 660 000.00 leke.
Pjesen e Luanit ne kete project buxhet e merr PPP me fond18,374,766,200 leke.
Ne tabelen e meposhteme paraqiten te pasqyruar objektet e pyllezuara ne Zonat e Mbrojtura per vitet 2018 – 2021. Ne terren nuk mund te gjes kaq siperfaqe. Nuk dihet ku kane perfunduar fondet ne kohen e Kovidit.
PYLLEZIME NE ZM SIPAS VITEVE 2018-2019-2020 -2021 | ||||
Nr. | Zona e Mbrojtur | Kategoria | Objekti/ngastra | Sip.ha |
1 | Bjeshka e Oroshit | Zonë Mbrojtur e Burimeve të Menaxhuara | Orosh | 124.407 |
2 | Bredhi i Drenoves | Park Kombëtar | Bredhi | 200.522 |
3 | Bredhi i Hotovës – Dangëlli | Park Kombëtar | Kutal | 9.155 |
4 | Butrint | Park Kombëtar | Kalivo | 57.109 |
5 | Divjakë – Karavasta | Park Kombëtar | Gjenerukë | 70.922 |
6 | Karaburun | Rezervë Natyrore e Menaxhuar | Dukat | 48.44 |
7 | Korab – Koritnik | Park Natyror | Mbi Çaja | 563.73 |
8 | Liqeni i Pogradecit | Peizazh i Mbrojtur | Plloçë | 13.632 |
9 | Luzni-Bulac | Zonë Mbrojtur e Burimeve të Menaxhuara | Luzni | 6.896 |
10 | Liqeni i Shkodrës | Rezervë Natyrore e Menaxhuar | Tarabosh | 6.487 |
10 | RNM “Rrushkull” | Rezervat Natyror i Menaxhuar | Q. 20 sh,Q Durrës | 2 |
11 | Lumi i Buna – Velipojë | Peizazh i Mbrojtur | Reç | 25.389 |
12 | Lurë – Mali i Dejës | Park Kombëtar | Ish-Turizmi i Lurë | 5 |
13 | Liqeni i Shkodrës | Mali Taraboshit | 4 | |
14 | Mali i Dajtit | Park Kombëtar | Dajti 1 | 218.79 |
15 | Mali me Gropa – Bizë – Martanesh | Peizazh i Mbrojtur | Teqeja Ballenjë | 55.994 |
16 | Mali i Tomorrit | Park Kombëtar | Arra e Zhurit | 52.131 |
17 | Qafë Shtamë | Park Kombetar | Mali i Shkretës | 237.626 |
18 | Shebenik-Jabllanicë | Park Kombëtar | Qafë Shapkë | 47.61 |
19 | Vjosë-Nartë | Peizazh i Mbrojtur | Nartë 27 | 1.819 |
20 | Theth | Park Kombëtar | Përroi Shellinzës | 5.24 |
21 | Prespa | Park Kombëtar | Çercko | 89.725 |
Totali | 1846.624 |